Wij hebben ze bijna allemaal! Wat? De voetbalplaatjes van Albert Heijn natuurlijk. Niet dat ik al zoveel boodschappen heb gedaan hoor. Mijn beide zonen hebben andere manieren ontdekt om de felbegeerde plaatjes te verzamelen.
Vrienden van mij krijgen een e-mail of ze ‘please’ weer voetbalplaatjes voor ons willen sparen. W&T vragen me iedere dag of ik ook boodschappen ga doen. Want ze willen mee! Niet omdat ze het zo gezellig vinden, nee, ze willen plaatjes scoren. In hippe taal: ze gaan schooien. Nu moet ik daar wel even van slikken. Schooien heeft voor mij een negatieve betekenis. Maar ik overwin mijn weerstand (iedereen uit de klas mag het….) en dus reizen we regelmatig met z’n drieën af naar de AH.
Bij binnenkomst zou ik zelf het liefst wegrennen, maar W & T sluiten netjes achteraan in de rij die staat opgesteld achter een hek. Ik doe de boodschappen en zie ze terug als ik klaar ben. Trots hou ik mijn 6 of 7 gescoorde pakjes in de lucht. W & T lachen lief en stoppen ze met veel plezier in hun plastic tas, bij de andere 40 pakjes ….
De terugreis vind ik het leukst, dan komen de verhalen. W, de oudste, voelt wel enige schroom in de rij. ‘Ik vraag niet hoor, we krijgen de plaatjes wel’. ‘O ja?’ vraag ik, ‘hoe gaat dat dan precies?’ En dan komt de analyse. Oude vrouwen geven de plaatjes vooral aan de jonge kinderen. Dat is mazzel, want T is nog maar 6. ‘Ja, dan lopen ze door met twee pakjes en dan geven ze die aan mij!’ ‘Ik vraag het gewoon’, zegt hij stoer.
Mannen doen het anders. Die verdelen de pakjes over de kinderen, iedereen krijgt een pakje. Vooral vrouwelijke klanten maken er een spelletje van. ‘Ik had vet mazzel. Een mevrouw gooide 12 pakjes de lucht in. Ze bleven bij elkaar en vielen voor mijn voeten. Ja, dan zijn ze voor mij!’ Of: ‘een mevrouw zei, kies een getal onder de 10. En toen had ik het goed! Vet veel pakjes kreeg ik toen.’
‘Blijft iedereen netjes staan? Krijgen jullie geen ruzie in die rij? ’vraag ik verbaasd. ‘Ja, nou sommigen doen vet flauw! Die dringen voor. Of ze gaan voor het hek staan, dat is gemeen’. Van het gedoe in de rij maken ze verder nauwelijks een punt, het hoort er blijkbaar bij. Leuk en spannend winnen het glansrijk van irritatie. Schooien is een spel. En de beloning is groot.
Ik stel mijn mening bij. Ik wist al dat ruilen op het schoolplein heel leerzaam was, maar schooien bij Albert Heijn is zo mogelijk nog leerzamer. Gedrag wordt geanalyseerd, kansen worden ingeschat. En er is ontzettend veel plezier en inventiviteit. Toen we vorige week na het kappersbezoek nog even naar de AH gingen, zei W met een twinkeling in zijn ogen: ‘Ik denk dat we nu wel veel pakjes zullen krijgen…’Ja, met zo’n mooi kapsel val je natuurlijk wel op!
De voetbalplaatjes inspireren me tot verder denken. Laten we er gewoon voor zorgen dat we alles wat we willen bereiken net zo aantrekkelijk maken als het schooien om voetbalplaatjes. Kies daarom voor ‘spelend leren’. Scherp krijgen wat kinderen leuk vinden, uitdagen tot eigen initiatief en vooral ook zorgen voor een geweldige beloning. Vrijwilligers in de sport nodig? Zorg voor uitdagende taken, laat mensen er zelf creatief en speels mee omgaan. Dit geldt natuurlijk ook voor veranderen. Als we het gewenste gedrag leuk en uitdagend maken én goed belonen, komt het ‘als vanzelf’ tot stand. De beloning kan op veel manieren worden ingevuld, liefst ‘verrassend onverwacht’. ‘Plezier is de simpelste manier om gedrag positief te veranderen’ is de slogan van de ‘funtheory’. Een prachtig voorbeeld is het filmpje ‘Piano staircase’, waar mensen worden uitgedaagd om de trap te nemen in plaats van de roltrap. Het werkt! De beloning is verrassend en ruimschoots voldoende.
