‘Just shut up and dance’ was het motto van Tedxfryslân. Oktober 2018 werden we naast dans getrakteerd op uiteenlopende verhalen. Een rode draad was dat de missie van de vertellers een link heeft met eigen ervaringen. Tijdens het luisteren vroeg ik me af: geldt dat ook voor mijn eigen missie? Wat is mijn verhaal eigenlijk?
Het begin
Ik kan beginnen in mijn jeugd, toen ik al enorm boos kon worden op trainers die hun aandacht alleen maar richten op de besten. Ik vond het zo onrechtvaardig, iedereen deed toch zijn best! Misschien is het beter om mijn verhaal te beginnen met het ongeluk van mijn nichtje.
Alweer bijna drie jaar geleden landde ze tijdens een wedstrijd verkeerd op de trampoline. Het resultaat was een hoge dwarslaesie. Overbodig om te vertellen dat de spanning enorm was, gaat ze het redden? De dag na het ongeluk was de boodschap dat ze waarschijnlijk nooit meer thuis zou kunnen wonen. En haar benen en armen niet meer zou kunnen gebruiken. En misschien wel voor altijd aan de beademing zou moeten. De boodschap was duidelijk. Heb niet te veel hoop, de kans dat het niet goedkomt is groot. De kans dat het goedkomt is klein.
Ontwikkeling
Maar er gebeurden kleine dingen. Bewegingen met armen bleken mogelijk, beademing bleek niet meer nodig. De boodschappen klopten niet, hoop kwam in beeld. In het revalidatiecentrum weigerde ze een rolstoel met joystick, ze wilde zelf kunnen rollen! Een strijd werd geboren, achteraf gezien ‘gelukkig maar’. Ze heeft zich niet neergelegd bij ‘dit is het hoogst haalbare, dat moet je leren accepteren’.
Uitdaging
Terug op school volgde een nieuwe challenge. Zou ze naar kader moeten of zou VMBO TL tot de mogelijkheden horen? Dat laatste zou zo veel fijner zijn, want hoewel de armen veel meer kunnen, zijn fijnmotorische bewegingen met de handen nog niet mogelijk. Een praktische opleiding is niet praktisch.
Maar de docenten waren duidelijk en wisten: de capaciteiten voor TL waren er niet, het advies werd kader. En weer volgde strijd. Waarom geen kans? Om te kijken of het toch niet zou kunnen lukken? Het was nog maar zo kort na het ongeluk! Het werkte, er werden mogelijkheden gecreëerd. Door een betrokken directeur, docenten, bijleskanjers en niet te vergeten mijn nichtje zelf zit ze nu in de vierde van TL en doet ze examen.
Fixed
In mijn verhaal past ook mijn vader. Die bijna 14 jaar geleden de diagnose hartfalen kreeg. Samen met het bericht dat hij nog maximaal 5 jaar zou leven. Ik denk ook aan mijn zoon die in groep 8 de CITO slecht maakte en, hoewel in groep 7 nog werd geopperd dat HAVO misschien wel zou kunnen’, zonder pardon een ‘kaderadvies’ kreeg.
Wat zijn de conclusies uit deze verhalen? Allereerst mijn verbazing over de boodschapper die denkt dat hij de wijsheid in pacht heeft. De arts die weet hoe het zal komen. De docent die weet dat een hoger niveau niet haalbaar is. De arts die uit onderzoek weet dat niemand na 5 jaar hartfalen nog leeft. Ik verbaas me over de stelligheid waarmee ‘de waarheid’ wordt verkondigd. Is het niet zo dat dé waarheid helemaal niet bestaat?
Zien wat je gelooft
Jan Bommerez schreef ‘we zien wat we geloven’. Een reactie van iemand was ‘we geloven wat we zien’. Ik leg het voor mezelf uit als: je ziet iets, koppelt het aan eerdere ervaringen en hup, je weet hoe het zit, weet wat het is. Dus ja, we zien wat we geloven en dat baseren we op interpretaties die leiden tot een snel oordeel. Er wordt vooral gedacht in onmogelijkheden. Kansen zien is moeilijk. Het lijkt soms wel ‘not done’.
Motivatiekillers
Ik vraag me soms af waarom we we een ander zo graag willen behoeden voor teleurstelling. Is het de angst om ‘valse hoop’ te geven? In september berichtte de Volkskrant over een onderzoek waarin voor het eerst Amerikaanse wetenschappers erin zijn geslaagd om, dankzij elektrische stimulatie van hun ruggenmerg, patiënten met een dwarslaesie weer te laten lopen. Reacties van Nederlandse hoogleraren: ‘In de praktijk kunnen we hier nog weinig mee’, ‘of dat succes bij andere patiënten kan worden herhaald, moet eerst nog worden aangetoond’ en ‘het is zeker een vooruitgang maar ik hoop niet dat patiënten verwachten dat ze hiermee straks opeens naar de bakker kunnen lopen.’
Ook in minder ernstige situaties komen zulke ‘motivatiekillers’ voor. Wat te denken van het kind dat graag zonder zwembandjes wil zwemmen en de lesgever die zegt ‘nee, dat kun jij nog niet, dat is te moeilijk’.
Impact
Zijn we ons eigenlijk wel bewust van de impact van zulke zinnen op de ander? Het effect is volgens mij dat hoop of een eigen visie op mogelijkheden op ontwikkeling worden ontkend of nog erger, de grond in worden geboord. Dat is pas een desillusie! De gedachte en overtuiging van de boodschapper is leidend, het is eenrichtingsverkeer. De ontvanger wordt er niet in betrokken en in feite als ‘onmachtig’ en ‘onnozel’ weggezet. Je moet wel van heel sterke huize komen om er tegenin te kunnen gaan.
Mijn nichtje wilde de dag na het ongeluk dood. Het perspectief dat haar werd geboden was verschrikkelijk, hoe kan leven dan nog zin hebben? Mijn vader ging er pas weer een beetje in geloven toen hij werd uitgenodigd mee te doen aan experimenteel onderzoek met een ICD (en waardoor hij nu, 15 jaar later nog steeds bij ons is).
Het kan anders
Volgens mij moet het anders kunnen! Mijn overtuiging is dat er altijd ontwikkeling mogelijk is. Iedereen heeft mogelijkheden. Natuurlijk moet je realistisch blijven. Maar als de verwachtingen laag zijn, worden we passief en spannen we ons nauwelijks (meer) in. Op die manier manier maken lage verwachtingen zichzelf waar. Het omgekeerde geldt voor hoge verwachtingen. Je gaat aan de slag om ze beter te maken en ja, dan worden ze beter. Tegenslag is iets wat erbij hoort. Het zorgt ervoor dat een volgende stap en succes des te grootser kan worden gevierd.
Laten we echt kijken naar de persoon die we voor ons hebben. Wat wil die persoon graag? Laten we op zoek gaan naar de intrinsieke motivatie die er is of die we kunnen aanwakkeren.
Laten we kijken naar positieve in plaats van de negatieve aspecten.
Laten we kijken naar mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden (Recent kwam stamcelonderzoek in de publiciteit. Er zijn verhalen bekend van veel verbeteringen na een dwarslaesie. Wie zegt dat dat voor mijn nichtje niet tot de mogelijkheden kan behoren?)
Mijn missie
Dít is de essentie van mijn verhaal. Ophouden met ‘op de rem gaan staan’. Shut up and dance! Kom in beweging! Inspireer anderen om ook in beweging te komen. Stimuleer het als ze dat zelf al willen! En ondersteun om in beweging te blijven.
Wordt vervolgd!
Titeke Postma inspireert en vernieuwt. Ze zet je op een originele, creatieve en eigenzinnige manier aan het denken over het leuk(er) maken van bewegen, letterlijk en figuurlijk. Zodat bewegers ‘in beweging komen’, met plezier veranderen en bewegen en daardoor blijven bewegen.
