Sinds 1975 ben ik fan van het Songfestival. Dat was het jaar dat ik voor het eerst mocht ‘opblijven’ om te kijken. Teach-In won en ik was helemaal verkocht. Heerlijk vind ik het om te voorspellen of een liedje door zal gaan naar de finale of niet. En heerlijk vind ik het om te kijken of mijn winnaar ook de winnaar van Europa is.
Dit jaar heb ik niet gekeken. Zaterdagochtend 14 mei werd in de loop van de ochtend duidelijk dat Joost Klein niet mee mocht doen met de finale. Hij werd gediskwalificeerd. Ik wist niet goed wat me overkwam. Ik ken Joost Klein eigenlijk helmeaal niet. Waar maak ik me in godsnaam druk om? Ik was boos, verdrietig. Ik heb er letterlijk om gehuild. Was ik zó chauvinistisch? Kon ik nog wel objectief zijn?
Na een tijdje denken en hardop aan anderen vertellen hoe ik het ervaar en zie, begrijp ik mezelf. Ik heb plaatsvervangende machteloosheid, ik voel onrecht. Ik herken het, het is weer eens zover. Ik besluit dat ik erover ga schrijven en probeer zo neutraal mogelijk te zijn.
Irritatie en gedoe
Iemand (Joost) is geïrriteerd, vindt vanuit zijn perspectief dat de ander (een cameravrouw) zich niet aan afspraken houdt. Als we de berichtgeving mogen geloven, was er afgesproken dat hij niet zou worden gefilmd. Dat gebeurt toch. Hij schiet uit zijn slof, hij zegt er iets van. Ongetwijfeld doet hij dat op een manier die niet vriendelijk overkomt. Misschien was hij zelfs dreigend. Hij komt net van het podium, heeft het optreden van zijn leven gehad. De adrenaline stroomt. Misschien heeft hij een duw gegeven? Hij zegt zelf van niet. De ander voelt zich aangesproken.
Wat er daarna met Joost en de mevrouw van de televisie gebeurt, we weten het niet. Zei ze nog iets? Kregen ze discussie? Joost gaf zijn grenzen aan. Zij vond de manier waarop hij dat deed niet oké. Zij hield geen rekening met zijn grenzen. Hij, zo mag je aannemen, niet met de hare.
Uiteindelijk maakt de vrouw melding van het gedrag van Joost, ze vond het grensoverschrijdend. De politie kwam erbij en wist niet wat ze er mee moesten. Toen naar het openbaar ministerie, die moet het onderzoeken. Dat duurt een tijdje. En daarom moest de EBU (European Broadcasting Union) een beslissing nemen. Joost mocht niet meedoen in de finale.
Wie gaat over wiens grens?
In mijn ogen kiest de EBU hier partij voor de medewerker. En daar zit mijn boosheid, woede en machteloosheid. Joost wordt gecanceld voordat er een uitspraak is. Is dát rechtvaardig? En wie gaat hier over wiens grens? Het is maar net hoe je het bekijkt. Ik ben benieuwd wat er uiteindelijk uit het onderzoek gaat komen. Feit is dat Joost hét optreden van zijn leven niet heeft mogen geven. Daar zal hij mee moeten dealen en dat lijkt me niet makkelijk.
Er lijkt in Zweden geen enkel begrip te zijn geweest voor de context waarin alles zich heeft afgespeeld. Een bijzondere zanger vol adrenaline en stress. Die bezig is met een zwaarbeladen project. Die (vindt dat hij) afspraken heeft gemaakt. Is dit een mevrouw die snel op haar tenen is getrapt? Was zij (ook) gestresst? Was er al eerder iets tussen hen gebeurd? Heeft ze aangegeven dat ze er niet van gediend is? Is er een gesprek geweest? Heeft Joost de kans gekregen om zijn kant van het verhaal te vertellen? Om sorry te zeggen? Is er iemand geweest die op een nuchtere, niet oordelende manier, kon meekijken naar de situatie?
Cancelcultuur
We zitten in het hart van de cancelcultuur. Jij kaart iets aan, komt op voor jezelf, laat jezelf in alle eigenheid zien. Dat bevalt de ander niet (eigen belangen of normen en waarden of kwetsbaarheid). En daarom word je klein gemaakt: ‘Wie ben jij eigenlijk dat je bent.’ Er wordt macht gebruikt: ‘Jij mag niet meer meedoen’.
Ik kan zóveel situaties bedenken waarin ik dit heb meegemaakt, gezien en nog steeds zie. Het raakt me elke keer weer. Er is sprake van eenzijdigheid, ongelijkheid, oordeel, geen ruimte voor een blik van meerdere kanten en uitwisselen van elkaars standpunt. Er is geen plaats voor empathie, respect en begrip.
Onveilige situatie
Het songfestival heeft zichzelf een slechte dienst bewezen. Het pretendeerde een festival voor iedereen te zijn, je mocht daar jezelf zijn. Ben je homo, hetero, non-binair, een man verkleed als vrouw, een maf persoon of knotsgekke band? Bij het songfestival maakte het allemaal niet uit. Maar vanaf nu lijkt de tolerantiegrens getrokken, de sfeer is onveilig geworden. Het signaal is nu: ik moet oppassen, ik kan zomaar gediskwalificeerd worden, ik moet wel zorgen dat ik in de pas loop. Anders zijn? Begrip hebben voor bijzonder gedrag? Tot een bepaalde grens. Welke? Dat is diffuus. Dat bepaalt de EBU. Joost is daar het slachtoffer van geworden. En dat vind ik onrechtvaardig.
Me too en angst
Het had zo anders gekund. Met elkaar in gesprek gaan. Tot uitwisseling komen, een open communicatie. Begrip voor elkaar krijgen, excuses mogen aanbieden en accepteren.
Ik denk dat we tegenwoordig heel snel zeggen: ik voel me hier niet veilig. Dat mag. Maar geef daar wel een toelichting bij. Wat maakt dat jij je niet veilig voelt? Wil je dat uitleggen? Zegt dat misschien ook iets over jouzelf? Mag de ander ook zijn kant van het verhaal toelichten? Ben je bereid te luisteren?
De Me too beweging heeft laten zien dat veel mensen niet durven te zeggen wat ze vinden. Er is vaak sprake van angst. Gebaseerd op verhalen en ervaring. Want als je wél duidelijk maakt dat je het ergens niet mee eens bent, dat je bepaald gedrag onplezierig vindt of grensoverschrijdend, dan wordt dat vaak niet op prijs gesteld. Je loopt het risico dat je als lastig en bedreigend wordt ervaren of niet serieus wordt genomen. En dat je wordt gestraft. Het kan je je baan kosten. Voor je het weet word je gezien als klokkenluider. En word je aan de kant gezet. In het geval van Joost word je gediskwalificeerd.
Samenvatting
Waar gaat dit verhaal eigenlijk over? Het gaat over een ongelijke, onveilige situatie waarin je niet vrij en jezelf kan zijn. Waarin je op je hoede moet zijn. Het gaat over kwetsbaarheid en macht. Snel oordelen. Een ander klein maken om zelf groot te blijven. Het gaat over onmacht, machteloosheid. Over angst voor wat een ander zomaar met je kan doen. Jezelf verdedigen helpt niet, er wordt niet naar je geluisterd.
Missie
Wat zou het geweldig zijn als we situaties als deze kunnen omkeren. Dat we weten dat er verschillende perspectieven zijn. Dat we onszelf een beetje kennen, vertrouwen hebben en ons verantwoordelijk voelen voor ons eigen perspectief. Dat we onze wensen, behoeften en grenzen duidelijk durven te maken. Dat we hierover met een ander in gesprek gaan, zonder direct te beschuldigen en te (ver)oordelen. Wat zou het fijn zijn als iedereen er zo in staat. Zodat we elkaar respecteren en er verbinding ontstaat.
In mijn werk probeer ik hier een bijdrage aan te leveren. Ik probeer ‘door verschillende brillen’ te kijken, mijn oordeel uit te stellen en te accepteren dat niet iedereen gelijk denkt en doet. Ik leer dat ook aan deelnemers aan mijn trainingen en bijeenkomsten. Kijken naar jezelf en naar de ander. Communiceren met en leren van elkaar. Om zo steviger in je schoenen te staan en met plezier (samen) te werken.
Afgelopen weekend heeft Joost Klein weer opgetreden. Ik ben er blij om. Het getuigt van veerkracht. Ik hoop dat het goed met hem gaat. Ik ga ervan uit dat ik hem ga zien bij Concert at Sea. Ze krijgen Joost niet klein.
Dag Titeke, staat dit stukje ook op social media? Ik kon het niet vinden op LinkedIn. Anders had ik het geliked. Groetjes, Anke
Hoi Anke, ik had hem nog niet echt gedeeld. Dat ga ik nu alsnog doen! Groet, Titeke
Hoi Titeke, wat een onzettend indrukwekkend verhaal. Jouw eigen emoties heb je vertaald naar een bespiegeling over de huidige cancel-cultuur die eigenlijk veel breder gelezen zou moeten worden. Ik hoop dat heel veel mensen jouw wijze woorden gaan lezen! Dank!! groetjes Claartje
Dankjewel Claartje! Ik ga het verder delen, het voelde voor mij ook als een belangrijk blog.
Goede samenvatting hoe jij denkt over het gebeuren dat Joost op het songfestival is overkomen! Ik vertaal jouw samenvatting naar de cursisten, docenten, coördinatoren en stagebegeleiders van de diverse zwem opleidingen. In hoeverre voelen zij zich gedurende de opleiding en stages in een veilige omgeving. Reden om hier eens bij stil te staan. We doen allemaal ons ding maar vragen wij onszelf weleens af of dit plaatsvindt in een veilig of onveilige situatie. Ja, wij als opleiders, stagebegeleiders en coördinatoren weten dit goed te vertalen als het om de kinderen in het zwembad gaat. Maar alles wat daar buiten staat komt naar mijn inziens weinig aan de orde. Hoe voelt een cursist zich op de opleiding of tijdens de stage, wat zijn bedreigingen etc. Ben benieuwd hoe jij hierover denkt en hoe je dit bespreekbaar maakt.
Groet Harry
Hoi Harry, bedankt voor jouw reactie. Ik denk dat je een goed punt ‘aanslingert’. Ik merk dat ook in de begeleiding van de stage soms dingen worden opgelegd of worden gevraagd die niet goed passen bij de individuele leerling. Ik probeer mijn leerlingen mee te geven dat ze het gesprek kunnen aangaan in de stage. Ze zijn aan het leren en krijgen soms in de opleiding andere dingen aangereikt dan dat ze zien in de praktijk. Daarover in gesprek gaan is goed voor iedereen. Maar soms worden ze weggezet als beginners, als de nieuwe visie niet wordt omarmd in het zwembad. Zo van: ach ja, dat leer je in de opleiding, maar dat doen wij hier niet. Die houding kan erg frusterend zijn. In feite wordt de leerling dan niet serieus genomen.
Verwachtingen van begeleiders kunnen voor veel stress en onzekerheid zorgen. Ook hier geldt: ieder mens is anders. Iedereen heeft andere voorkeuren en als gevolg daarvan leert bijvoorbeeld de één graag door te doen en de ander door eerst te lezen en te kijken. Het is aan de opleiders en begeleiders om goed naar hun leerlingen te kijken en te luisteren. Zo leer je elkaar goed kennen en kun je rekening met elkaar houden. Ik heb vorig jaar voor het eerst een training voor stagebegeleiders verzorgd. Dat ga ik de komende Summerschool herhalen.Ik besteed daarin veel aandacht aan de verschillen die je kunt tegenkomen bij leerlingen. En hoe je daar als begeleider dan mee om kunt gaan. Zo probeer ik mijn steentje bij te dragen.
Wat ik zelf als opleider ook merk, is dat sommige leerlingen heel gestructureerd aan hun examenopdrachten werken. En andere leerlingen het steeds maar uitstellen en een deadline voor het examen per definitie overschrijden. Hoe ga je daar mee om? Ben je streng en mogen ze dan niet meedoen? Of ben je flexibel? Tot op zekere hoogte? Dit leidt regelmatig tot dilemma’s. Ik heb over het algemeen veel begrip. Ik heb zelf ook wel moeite met deadlines. Misschien helpt dat :-). Het blijft soms polderen.
Groet, Titeke