25 jaar geleden, 1 oktober 1998 was het zo ver. De eerste zwemdiploma’s van het Zwem-ABC werden uitgereikt. Voorafgaand aan die eerste introductie van het Zwem-ABC hebben veel medewerkers uit de zwembadbranche, samen met de voorloper van de Nationale Raad Zwemveiligheid, de Nationale Raad Zwemdiploma’s (NRZ), bergen werk verzet. Ik was één van hen.
De start
Aan het eind van 1993 ging ik freelance werken bij de NRZ. Ik gaf trainingen in Aquajogging, Trimzwemmen en mocht ook meedenken over de toekomst van de zwemdiploma’s. Op dat moment was er een diplomastructuur die bestond uit een A-B en Basiszwemdiploma.
Je kon het A-diploma halen met droge haren. Want je hoefde niets onder water te doen. In de praktijk vonden veel zwembaden dat niet voldoende. Zij hadden een andere visie op leren zwemmen en kozen ervoor om (meer) aandacht te besteden aan watergewenning. Mede daardoor ontstonden er grote verschillen in de kwaliteit van zwemles. Voor een A-diploma in Zierikzee kon je totaal iets anders hebben geleerd dan voor hetzelfde diploma in Drachten. En het kon daar ook veel langer duren. De eenheid was ver te zoeken.
Wens tot verandering
Daar wilde een groep zwemlesexperts (o.a. Martin Rippe, Andre van der Sluis, Ton van der Eerden, Hennie Beekwilder en het team van de NRZ) graag verandering in brengen. Ze vonden dat leren zwemmen meer was dan alleen het aanleren van zwemtechnieken. De doelstelling van het zwemonderwijs was immers vooral gericht op zwemveiligheid! De inhoud van de examenprogramma’s van met name de diploma’s A en B voldeed daar niet aan. Ze waren mager opgezet. Je zwom rugslag en schoolslag en voor het B-diploma zwom je dan nog 7 meter onder water. Vaardigheden die je gebruikt om jezelf te redden in het water kwamen in de eindtermen van het A- en B-diploma veel te weinig aan bod. Na het behalen van het Basiszwemdiploma kon je pas zeggen dat iemand zichzelf zou kunnen redden en dus zwemveilig was.
Verandering in gang zetten
Er werd veel gesproken over hoe je een verandering in het zwemonderwijs tot stand zou kunnen brengen. Trainingen geven over vernieuwing van leren zwemmen was een optie. Maar je zou ook kunnen kijken naar mogelijkheden voor nieuwe examenprogramma’s. Examenprogramma’s geven richting aan de inhoud van zwemonderwijs. Alles wat tijdens het diplomazwemmen wordt getoetst, komt aan de orde in de zwemlessen. Door de examenprogramma’s uit te breiden, was het zeer aannemelijk dat ook de zwemlessen een verandering zouden ondergaan.
Draagvlak
Maar een verandering kun je niet zomaar doorvoeren. Het risico was te groot dat zwemlesaanbieders dan zouden afhaken en misschien hun eigen zwemdiploma gingen uitgeven. Daarom was het uitgangspunt om het werkveld zoveel mogelijk te betrekken bij het veranderingsproces. In 1994 werd daarom een evaluatieonderzoek gestart. Ik mocht dat onderzoek uitvoeren.
De centrale vraag van het onderzoek was na te gaan of men in het werkveld tevreden was over de toenmalige diplomastructuur. Op basis van de resultaten van het onderzoek konden eventuele voorstellen tot aanpassing worden gedaan. Uit de resultaten bleek er draagvlak te zijn om de zwemdiploma’s aan te passen. Dit was de start van een groot veranderingsproces.
Er werden studiedagen georganiseerd waar flink werd gediscussieerd over de vraag: ‘hoe gaan we verder met de onderzoeksresultaten’. Bij deze en ook latere bijeenkomsten werd opnieuw duidelijk dat het werkveld bereid was tot verandering. Voorstellen voor aanpassing van de zwemdiploma’s werden besproken en van commentaar voorzien. Uitgangspunten werden geformuleerd en verder uitgewerkt. Het streven naar een brede basisopleiding met voldoende aandacht voor wennen aan het water en zelfstandig leren drijven op rug en borst werd breed ondersteund. Ook voor het stimuleren van de doorstroom naar het Basiszwemdiploma was het draagvlak groot. De naam Zwem-ABC ontstond tijdens één van de studiedagen als vanzelf.
Implementatie voorbereiden
De definitieve voorstellen werden door het bestuur van de Nationale Raad Zwemdiploma’s (NRZ) begin 1997 bekrachtigd. Daarna zijn de teksten voor de nieuwe Bepalingen, Richtlijnen en Examenprogramma’s Zwemdiploma’s (BREZ) geformuleerd en is een technische toelichting geschreven.
Het werkveld is hard aan de slag gegaan met de voorbereidingen om de veranderingen van de zwemdiploma’s door te voeren in de opleidingsweg. Door het opnemen van o.a. onder water gaan en oriënteren, drijven, rugcrawl en borstcrawl in de nieuwe eindtermen van het Zwem-ABC werd bereikt dat iedereen in de opleiding ook aandacht moest besteden aan deze onderdelen. De indeling in niveaus ging er daardoor bij de meeste zwembaden fors anders uitzien.
Ook in dat deel van het veranderingsproces is gezamenlijk opgetrokken. Tijdens ‘Support-sessies’ werden tips en ondersteuning geboden aan het werkveld en kreeg de NRZ directe feedback over knelpunten en/of onduidelijkheden.
1 oktober 2023: Zwem-ABC een feit
Op 1 oktober 1998 waren ‘we’ er klaar voor. Veel zwemlesaanbieders organiseerden gelijktijdig een eerste examen en de NRZ deed dat landelijk. Er werd veel landelijke en regionale publiciteit bereikt. De invoering van het Zwem-ABC was een feit en de start werd een groot succes. Het bleek het begin van grote veranderingen.
- Er ontstond een duidelijker en veiliger product. De onderdelen van de opleidingweg kregen een directe link met zwemveiligheid.
- De opleidingsroute werd logischer. Er was een opbouw ‘van makkelijk naar moeilijk’. Er waren geen momenten meer waarop volledig nieuwe dingen moesten worden geleerd. Rug- en borstcrawl vond je ook al terug in het A-diploma. Daardoor kon de doorstroom van A naar B naar het C-diploma gemakkelijker worden.
- Door het toevoegen van allerlei belangrijke vaardigheden in het Zwem-ABC kon het zwemmen veel aantrekkelijker worden aangeboden.
- De veranderingen in de zwemdiploma’s en daarmee de inhoud van de opleidingsweg boden de gelegenheid om meer ruimte te geven aan de manier waarop je zwemmen kunt afstemmen op kinderen van 4 en 5 jaar.
Tijd voor een feestje! En in beweging blijven!
Inmiddels zijn we 25 jaar verder. Tijd voor een feestje! Vol energie is iedereen in 1998 aan de slag gegaan. Maar waar staan we nu? Hebben we bereikt wat we wilden bereiken? Zijn we nog zo eenduidig en eensgezind als toen? Zijn de zwemlessen inderdaad veranderd? Welke drempels en hobbels hebben we in het veranderingsproces meegemaakt? Welke ontwikkelingen zijn zichtbaar? Wat wil de zwembadbranche voor de toekomst?
In al die 25 jaar was ik betrokken bij het zwemonderwijs in Nederland. De eerste 10 jaar bleef ik bij de NRZ, daarna ging ik het op mijn eigen manier, met mijn eigen bedrijf, doen. Hoewel ik naast zwemonderwijs ook veel andere dingen heb gedaan, blijft het voor mij interessant.
Ik daag mezelf en teams en medewerkers die ik begeleid altijd uit door vragen te stellen als: ‘Hoe doen we het nu?’ ‘Waarom doen we het zo?’ ‘Kan het ook anders?’ ‘Hoe kan het nóg beter?’ De komende maand(en) schrijf ik over die vragen vanuit het Zwem-ABC. Praat je mee?
Wil je geen blog missen? Laat hieronder je mailadres achter. Dan ontvang je bij ieder nieuw blog een melding.
