InspiratieCD 7: Cijfers geven

Zoals je misschien weet verzorg ik meerdere beroepsopleidingen. Ik zie hoe leerlingen van mij soms worstelen met het inleveren van een examenopdracht. Ik denk (en weet) dat er soms sprake is van faalangst. Vaak hebben leerlingen vervelende ervaringen opgedaan met beoordelingen van opdrachten. Daardoor ga je ertegenaan hikken, bijvoorbeeld als je bang bent voor de reactie die je kunt krijgen. Ik zie dat leerlingen dan gaan uitstellen.

Uitstelgedrag

Achter veel uitstelgedrag gaat angst voor ‘iets’ schuil. Ik begrijp dat. Ik doe het zelf soms ook. Voor de opleidingen die ik verzorg (Lesgever Zwem-ABC, Lifeguard) kijk ik de examenopdrachten na en daar moet ik een cijfer voor geven. Dat valt me best zwaar. Al lange tijd probeer ik erachter te komen waarom ik dat soms uitstel. Ik denk dat het komt door een combinatie van te weinig tijd (nakijken doe je niet even tussen de bedrijven door), saaiheid, perfectionisme én faalangst.

Anti-cijfer

Eigenlijk ben ik ‘anti-cijfer’. Ik zie zo vaak dat een cijfer dat ik geef leidt tot teleurstelling. Dit valt me vooral ook op tijdens het beoordelen van praktijklessen, ik zie dan direct de reactie. Geef ik een 7,5 (voor mijn doen is dat best hoog :-)), dan voelt iemand dat soms al als ‘niet goed genoeg’. Terwijl we daarvoor dan uitgebreid hebben besproken wat er goed is gegaan bij het lesgeven en wat er nog beter kan. In een hele positieve setting. Maar zo’n cijfer kan dan toch die positiviteit de kop indrukken. Het draagt bij aan demotivatie.

Demotiverend

En dat vind ik heel vervelend. Want ik wil juist dat mijn leerlingen gemotiveerd blijven. Daarom wil ik veel tijd besteden aan opbouwende feedback. Want dáár leer je volgens mij heel veel van. Maar dat kost veel tijd, vooral omdat ik het goed wil doen. Heel vaak moet ik dan dezelfde feedback geven. En dat is soms saai. En ik kan ook enorm twijfelen. Als ik een 7,5 geef kan ik me soms afvragen of dat écht wel juist is. En of het geen 8 moet zijn. Dat vind ik echt tijdverspilling. Maar het gebeurt me gewoon. Dat is dan toch een soort faalangst: geef ik wel het goede cijfer?

Resultaat versus proces

Vroeger had ik een collega, op de Hogeschool waar ik lesgaf, die altijd iedereen hetzelfde cijfer gaf. Allemaal een 7. Ik kon me daar niks bij voorstellen, ik kon en kan dat niet. Maar ik zou het soms wel willen! Inmiddels heb ik zelf manieren verzonnen om efficiënter goede feedback te geven die voor iedereen interessant is. Ik heb een soort ‘podcastje’ ingesproken over de antwoorden die ik heel vaak tegenkom en waar ik mijn leerlingen graag op wijs. En waar ik dan ook nog een paar tips over geef. Alles in de hoop dat ze daar blij van worden, het onthouden én gaan gebruiken bij het lesgeven.

Daarnaast geef ik dan een cijfer, waarbij ik vrij hoog ga zitten als ik merk dat leerlingen echt hun best hebben gedaan voor de opdracht. Als ze dat niet hebben gedaan, bijvoorbeeld door hele snelle korte antwoorden te geven, dan moeten ze het soms overdoen of krijgen ze een lager cijfer. Het gaat mij om het proces en de intentie om na te denken over waar je mee bezig bent.

Cijfers en plezier

In een onderzoek naar cijfers binnen de lichamelijke opvoeding komt naar voren dat cijfers inderdaad demotiverend werken. Er wordt o.a. verwezen naar de zelfdeterminatietheorie van Deci & Ryan. Die theorie, die ook aan de basis staat van mijn boek ‘In 10 stappen meer plezier in bewegen’. De theorie gaat uit van drie basisbehoeften: autonomie, verbondenheid en competentie. Wanneer alle drie de behoeften worden vervuld, zal de motivatie gunstig worden beïnvloed.

Het gevoel van competentie is het gevoel dat je bekwaam bent. Competentie kan beïnvloed worden door bijvoorbeeld uitdagende maar haalbare doelen te stellen en op groei gerichte feedback te geven. Als je een cijfer geeft, beoordeel je meestal alleen of iemand iets goed of minder goed heeft gedaan, het helpt niet om te begrijpen hoe je jezelf nog verder kunt verbeteren. Je betrekt ze er meestal ook niet bij.

Toch denk ik dat een cijfer geven óók positief kan werken. Er zijn leerlingen die het graag goed willen doen. Een hoog cijfer kan ze de bevestiging geven dat ze het inderdaad goed hebben gedaan. Soms zijn er leerlingen die onzeker zijn of ze het wel goed kunnen. Ik zeg dan: ‘lever die opdracht maar in, ik kijk wel na en dan kun je het altijd nog aanpassen’. Soms geef ik wel eens een 6 en dan zeg ik: ‘als je het cijfer te laag vindt, lever de opdracht dan nog maar een keer in’.

Cijfers die motiveren

Veel leerlingen zijn misschien al lang blij dat ze een 6 hebben, maar volgens mij kan zo’n uitnodiging ook triggeren om toch nog een volgend stapje te zetten. Ik maak gebruik van de behoefte aan autonomie: ze mogen het zelf beslissen.

Ik denk dat je cijfers, samen met uitleg over wat er nog beter kan, ook kunt gebruiken om kinderen in de zwemles te motiveren. Dat kán aanslaan. Ik heb dat zelf gemerkt bij mijn kinderen. Wanneer we op vakantie gingen en in de zee speelden, gingen we altijd handstanden maken. Een spelletje dat we dan speelden is dat ik cijfers ging geven. Ik probeer dan altijd uit te leggen waarom het ‘maar een 7’ was: de benen waren te krom, ze vielen te snel al weer om etc. Het spelletje was een groot succes. Ze gingen al snel met me in discussie als ze niet met me eens waren. Ik triggerde hen als het ware om bepaalde onderdelen beter uit voeren. Ze gingen er zelf heel bewust mee aan de slag. Ze leerden te voelen wanneer het een 10 was (ik was (en ben) niet te beroerd om die te geven). Zo werd het een spelletje om te kijken of we hetzelfde cijfer wilden geven.

In de zwemles

Ik denk dat je dat ook zou kunnen doen in de zwemles. Misschien is het beter om geen cijfers te geven, dan moet je ook een beetje inschatten. Maar je kunt wel een modeshow houden (laten zien hoe mooi je de schoolslag kunt zwemmen) en dan vertellen hoe goed je het wel of niet vindt. En dan vooral ook toelicht waarom je dat vindt. Zodat kinderen getriggerd kunnen worden om te verbeteren en zelf te vragen: ‘mag ik nu wel door naar de volgende ronde?’

Hoe vind jij het om cijfers te geven of te krijgen? Heb je nog leuke ideeën om het idee van cijfers te vertalen naar de zwemles?