Ode aan de Kendama

Hij hangt! In de auto. Mijn Kendamasleutelhanger. Gevonden in Japan natuurlijk. In Tokyuhands, een warenhuis waar werkelijk van alles te koop is. Nu kan ik tijdens het autorijden heerlijk nagenieten en me laten inspireren.

Ik zag de Kendama ruim 4 jaar geleden voor het eerst in Amsterdam, in de etalage van de Juggle-store. We namen er twee mee voor W&T, als cadeautje na ons weekendje weg. Ik was benieuwd of ze het leuk zouden vinden. Een diabolo was eerder geen succes, daar konden ze niet goed mee uit de voeten. Maar de Kendama bleek een gouden greep. Hoewel we geen voorbeelden konden geven en qua technische aanwijzing niet verder kwamen dan ‘ga maar een beetje door de knieën’, leverde oefenen met de Kendama snel resultaat. De bal belandt gemakkelijk op de verschillende vlakjes en de ‘bal op de pin’ krijgen bleek een echte uitdaging.

Ideaal lesmateriaal

Dit bracht me op het idee om de Kendama’s te gebruiken tijdens trainingen en workshops die ik geef. Ik bestelde er 12 en het bleek inderdaad ideaal lesmateriaal. Om deelnemers iets nieuws te leren. En hen op die manier in de huid van kinderen die net op zwemles komen te laten kruipen. Iedereen voelt weer even de spanning die iets nieuws leren oplevert. Ik hoef niet meer uit te leggen dat succes motiveert om door te gaan, dat ervaren deelnemers als vanzelf. En wanneer het niet lukt, is mijn rol als ‘lesgever’ doorslaggevend en daar maak ik dan ook dankbaar gebruik van.

Impliciet leren

De Kendama blijkt ook een prachtig instrument om na te denken over ‘impliciet leren’ en dit te ervaren. Het is een manier van motorisch leren waarbij informatie over het bewegen vooral onbewust wordt verwerkt. Bij impliciet leren wordt er (bijna) niets verteld over de regels van de uitvoering (hoe de beweging uitgevoerd moet worden). De persoon die leert kan de regels van de bewegingsuitvoering dan ook niet verwoorden, maar kan de bewegingsvaardigheid wel succesvol uitvoeren.

Succes

Het is daarom bij impliciet leren belangrijk te weten wat het doel van een opdracht is en wanneer de beweging geslaagd is, met andere woorden ‘lukt’. Bij de Kendama is dat heel duidelijk: het balletje moet op het vlakje terecht komen of op de pin. Hoe je dat doet? Dat wordt niet voorgeschreven. Door de beweging op verschillende manieren te maken, wordt onbewust ‘motorisch geleerd’.

En hoe zit dat dan met het leren van de techniek? Ik weet het niet. Er zal ongetwijfeld een ideale techniek zijn, want er is een echte wereldkampioen zoals je in het volgende filmpje kunt zien.

Anders kijken

Vertaal je deze kennis over impliciet leren naar leren zwemmen, dan moet je echt wel even heel anders kijken. Wanneer kinderen ringen van de bodem moeten halen, dan is het succes goed onder woorden te brengen en te verpakken in een opdracht. Zijn de ringen van de bodem? Opdracht geslaagd! En hoe je dat voor elkaar hebt gekregen? Dat maakt niet zoveel heel veel uit. Ervaar ‘gewoon’ zoveel mogelijk manieren, dan leer je als vanzelf om onder water te gaan. Maar hoe zit dat dan met het leren van de schoolslag?

Schoolslagtechniek

Met de schoolslag kom je vooruit in het water en je wordt, als je het een beetje slim aanpakt, niet overdreven moe. Je kunt deze zwemslag daardoor lang volhouden. Daarom is de schoolslag een zwemslag die heel geschikt is om jezelf in veiligheid te brengen.

Wanneer heb je ‘schoolslagsucces’? Ik denk dat dat het geval is als je je met deze zwemslag verplaatst. Is techniek daarvoor heel belangrijk? Nou ja, een ‘goede’ techniek is wel heel handig. Want een ‘goede’ uitvoering zorgt er voor dat zoveel mogelijk van de kracht die wordt geleverd wordt ‘omgezet’ in voortbeweging, dus stuwing. Een verkeerde uitvoering (de combinatie is niet goed, de stuwvlakken (handen en voeten) worden niet optimaal gebruikt, de ligging is niet horizontaal e.a.) zorgt er voor dat je veel weerstand ontwikkeld en dat de stuwing daar niet tegenop kan. Of het betekent dat je nog niet voldoende kunt stuwen omdat je je nog niet goed kunt afzetten tegen het water. (Je hebt nog geen goed watergevoel ontwikkeld).

Kendama versus schoolslag

Een bal op een vlakje van de Kendama is als het ware hetzelfde als het verplaatsen met de schoolslag. Wanneer je de beweging niet goed genoeg maakt, lukt het niet. Door de beweging op allerlei manier te variëren (grote en kleine slagen, met en zonder ademhaling, onder en ‘boven water’, als een reus of muis etc) en zo te ervaren wanneer de uitvoering wel en niet zo succesvol is, wordt onbewust de techniek van de beweging geleerd. En dat zonder (expliciete) technische uitleg.

Kansen

Zou dat echt zo zijn? Ik heb er vertrouwen in, bij de Kendama werkt het in ieder geval! Minimaal een kwart van de deelnemers krijgt de bal binnen 5 minuten op de pin tijdens mijn trainingen. Ik realiseer me dat zo’n aanpak compleet anders is dan we gewend zijn. Daarom is het niet zo gemakkelijk om het ‘zo maar’ toe te passen in de praktijk. En er moet per slot van rekening wel een zwemdiploma worden gehaald.

Maar impliciet leren biedt veel kansen. Vooral wanneer het leren niet vanzelf gaat. Dan voelen we de noodzaak. De ‘gewone’ manier werkt niet, dus moeten we op zoek naar iets anders. Laat de Kendama ons verder inspireren tot het bedenken van nieuwe aanbiedingsvormen!

 

Nieuwsgierig? Meer weten? Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar voor de workshop ‘Als leren zwemmen niet vanzelf gaat’!